صفحه 187

1.‌ خوردن و آشاميدن‏

مسئله 1216- اگر روزه‏دار عمداً چيزى بخورد يا بياشامد، روزۀ او باطل مى‏شود، چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاك و شيرۀ درخت، و چه كم باشد يا زياد، حتّى اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد، روزۀ او باطل مى‏شود، مگر آنكه رطوبت مسواك در آب دهان به طورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود.

مسئله 1217- اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد روزه‏اش باطل است و كفّاره هم بر او واجب مى‏شود.

مسئله 1218- اگر روزه‏دار سهواً يا جهلًا چيزى بخورد يا بياشامد، روزه‏اش باطل نمى‏شود.

مسئله 1219- تزريق آمپولى كه عضو را بى‌حسّ مى‏كند يا به جاى دارو استعمال مى‏شود اشكال ندارد، ولى بهتر است كه روزه‏دار از استعمال آمپول يا سرُمى كه به جاى غذا به كار مى‏رود خوددارى كند.

مسئله 1220- اگر روزه‏دار چيزى را كه لاى دندان مانده است عمداً فرو ببرد، روزه‏اش باطل مى‏شود.

مسئله 1221- كسى كه مى‏خواهد روزه بگيرد، لازم نيست پيش از اذان دندان‌هايش را خلال كند، ولى اگر بداند غذايى كه لاى دندان مانده در روز فرو مى‏رود، چنانچه خلال نكند و چيزى از آن فرو رود، روزه‏اش باطل مى‏شود.

مسئله 1222- فرو بردن آب دهان گرچه به‌واسطۀ خيال‌كردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمى‏كند.

مسئله 1223- فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا به فضاى دهان نرسيده اشكال ندارد، ولى اگر داخل فضاى دهان شود بهتر است آن را فرو نبرد.

مسئله 1224- اگر چيزى نظير مگس در گلوى روزه‏دار برود، اگر ممكن باشد بايد آن را بيرون آورد و روزۀ او باطل نمى‏شود و اگر ممكن نباشد فرو بردن آن مانعى ندارد و روزۀ او هم صحيح است.

صفحه 188

مسئله 1225- اشخاصى كه به تنگى نفس مبتلا مى‏باشند و به دستور پزشك هنگام تنگى شديد نفس توسّط وسيله‏اى كه حاوى مواد اكسيژنى است از راه دهان اكسيژن به ريۀ خودشان مى‏رسانند، روزۀ آنها صحيح است.

مسئله 1226- اگر روزه‏دار به قدرى تشنه شود كه تحمّل آن طاقت‌فرسا باشد و يا خوف ضرر بدهد، مى‏تواند به اندازۀ رفع ضرورت آب بياشامد، ولى روزۀ او باطل مى‏شود و اگر ماه رمضان باشد بايد در بقيۀ روز از به‌جا آوردن كارى كه روزه را باطل مى‏كند، خوددارى نمايد.

مسئله 1227- جويدن و چشيدن غذا كه معمولًا به حلق نمى‏رسد گرچه اتفاقاً به حلق برسد، روزه را باطل نمى‏كند، ولى اگر انسان از اوّل بداند كه به حلق مى‏رسد، چنانچه فرو رود، روزه‏اش باطل مى‏شود و بايد قضاى آن را بگيرد و كفّاره هم بر او واجب است.

مسئله 1228- انسان نمى‏تواند براى ضعف روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او به قدرى است كه معمولًا نمى‏شود آن را تحمّل كرد، خوردن روزه اشكال ندارد.

2.‌ رساندن غبار غليظ به حلق‏

مسئله 1229- اگر به‌واسطۀ باد يا جاروب كردن و مانند اينها غبار برخيزد و بر اثر عدم مواظبت به حلق برسد، روزه‏اش باطل مى‏شود و همچنين اگر دود و بخار در اثر عدم مواظبت به حلق برسد، روزه را باطل مى‏كند و امّا اگر سهواً يا جهلًا يا بى‏اختيار، غبار و دود و مانند آن به حلق برسد، مانعى ندارد.

مسئله 1230- استعمال سيگار و ترياك و هرويين و ساير دخانيات روزه را باطل مى‏كند.

3.‌ اماله كردن‏

مسئله 1231- اماله كردن با چيز روان، گرچه از روى ناچارى و براى معالجه باشد، روزه را باطل مى‏كند، امّا اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسئله باشد، روزه باطل نمى‏شود، و استعمال شياف‌هايى كه براى معالجه است، مطلقاً اشكال ندارد.

4.‌ جماع‏

مسئله 1232- جماع (نزديكى با زن يا مرد يا حيوان) روزه را باطل مى‏كند، گرچه فقط به مقدار ختنه‏گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد.

صفحه 189

مسئله 1233- اگر كمتر از مقدار ختنه‏گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد و يا شك كند كه به اندازۀ ختنه‏گاه داخل شده يا نه، روزۀ او صحيح است.

مسئله 1234- اگر فراموش كند كه روزه است و جماع نمايد يا مسئله را نداند يا او را به جماع مجبور نمايند، به طورى كه از خود اختيارى نداشته باشد، روزۀ او باطل نمى‏شود، ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد يا ديگر مجبور نباشد، بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود، روزۀ او باطل است.

5. استمناء

مسئله 1235- اگر روزه‏دار با خود، كارى كند كه منى از او بيرون آيد، روزه‏اش باطل مى‏شود؛ امّا اگر بى‏اختيار يا سهواً يا جهلًا يا در خواب منى از او بيرون آيد، روزه‏اش باطل نمى‏شود.

مسئله 1236- هرگاه روزه‏دار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مى‏شود، يعنى در خواب منى از او بيرون مى‏آيد، مى‏تواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود، روزه‏اش صحيح است.

مسئله 1237- اگر روزه‏دار در حال بيرون‌آمدن منى از خواب بيدار شود، واجب نيست از بيرون‌آمدن آن جلوگيرى كند.

مسئله 1238- روزه‏دارى كه محتلم شده، مى‏تواند بول كند، گرچه بداند به‌واسطۀ بول باقيماندۀ منى از مجرا بيرون مى‏آيد.

مسئله 1239- اگر به قصد بيرون آمدن منى كارى بكند، ولى منى از او بيرون نيايد، روزه‏اش باطل نمى‏شود.

مسئله 1240- اگر روزه‏دار بدون قصد بيرون آمدن منى، با كسى بازى و شوخى كند، در صورتى كه عادت نداشته باشد كه بعد از بازى و شوخى منى از او خارج شود، گرچه اتفاقاً منى بيرون آيد، روزۀ او صحيح است.

6.‌ باقى‌ماندن بر جنابت، حیض و نفاس تا اذان صبح‏

مسئله 1241- اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نكند يا اگر وظيفۀ او تيمّم است عمداً تيمّم ننمايد، روزه‏اش باطل است، ولى اگر از روى سهو يا جهل يا اجبار غسل يا تيمّم ننمايد، روزه‏اش صحيح است.

صفحه 190

مسئله 1242- كسى كه جنب است و مى‏خواهد روزه بگيرد گرچه روزۀ مستحبّى باشد، چنانچه عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود، مى‏تواند با تيمّم روزه بگيرد و صحيح است و لازم نيست تا اذان صبح بيدار بماند.

مسئله 1243- اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش كند و بعد از يك يا چند روز يادش بيايد، روزه‏هايى كه گرفته، صحيح است، ولى مستحب است كه آن روزه‏ها را قضا كند.

مسئله 1244- كسى كه در شب ماه رمضان براى هیچ‌کدام از غسل و تيمّم وقت ندارد، اگر خود را جنب كند، روزه‏اش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مى‏شود، ولى بايد آن روز را روزه بگيرد، امّا اگر براى تيمّم وقت دارد، چنانچه خود را جنب كند، با تيمّم روزۀ او صحيح است.

مسئله 1245- اگر گمان كند كه به اندازۀ تيمّم وقت دارد و خود را جنب كند و بعد بفهمد وقت براى تيمّم ندارد، روزه‏اش صحيح است.

مسئله 1246- كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مى‏داند كه اگر بخوابد تا اذان صبح بيدار نمى‏شود، نبايد بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بيدار نشود، روزه‏اش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مى‏شود، مگر اينكه بدون اختيار خوابش ببرد.

مسئله 1247- كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و احتمال مى‏دهد كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى‏شود، در صورتى كه بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند، روزه‏اش صحيح است.

مسئله 1248- اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و احتمال دهد كه اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى‏شود، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود، بايد علاوه بر گرفتن روزۀ آن روز، قضاى آن را هم بگيرد. و همچنين است اگر براى دفعه سوّم يا بيشتر بخوابد و بيدار نشود، ولى در هیچ‌یک از اينها كفّاره بر او واجب نمى‏شود.

مسئله 1249- خوابى را كه در آن محتلم شده نبايد خواب اوّل حساب كرد، بلكه اگر از آن خواب بيدار شود و دوباره بخوابد، خواب اوّل حساب مى‏شود.

مسئله 1250- اگر روزه‏دار در روز محتلم شود، واجب نيست فوراً غسل كند.

مسئله 1251- هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده، گرچه بداند پيش از اذان محتلم شده، روزۀ او صحيح است.

صفحه 191

مسئله 1252- كسى كه مى‏خواهد در غير ماه رمضان روزه بگيرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند، گرچه از روى عمد نباشد، روزۀ او باطل است، ولى اگر روزۀ معيّنى مى‏خواهد بگيرد و يا وقت‏ قضاى روزۀ ماه رمضان تنگ باشد، اگر از روى عمد نباشد، بايد آن روز را روزه بگيرد.

مسئله 1253- زنى كه پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك مى‏شود، اگر مى‏تواند بايد غسل كند و اگر نمى‏تواند بايد تيمّم نمايد و احكام جنابت كه قبلًا گفته شد، در مورد او جارى نمى‏شود.

مسئله 1254- اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود، يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند، گرچه نزديك مغرب باشد، روزۀ او باطل است.

مسئله 1255- اگر زنى كه در حال استحاضه است غسل‌هاى خود را به تفصيلى كه در احكام استحاضه‏گفته شد به‌جا نياورد، نمازهاى او باطل، ولى روزۀ او صحيح است.

مسئله 1256- كسى كه مسّ ميّت كرده، يعنى جايى از بدن خود را به بدن ميّت رسانده، مى‏تواند بدون غسل مسّ ميّت روزه بگيرد و اگر در حال روزه هم ميّت را مس نمايد، روزۀ او باطل نمى‏شود.

مسئله 1257- كسى كه جنب است يا از حيض يا نفاس پاك شده است و آب ندارد كه غسل كند و چيزى هم نيست كه بر آن تيمّم كند، بايد روزه بگيرد و روزۀ او صحيح است و قضا هم ندارد.

مسئله 1258- كسى كه در شب جنب شده يا در روز محتلم شده است و به‌واسطۀ عذرى مى‏خواهد قبل از ظهر نيّت كند، بايد غسل كند و اگر نمى‏تواند بايد تيمّم كند و نيّت روزه كند.

7.‌ قى كردن‏

مسئله 1259- هرگاه روزه‏دار عمداً قى كند، گرچه به‌واسطۀ مرض و مانند آن ناچار باشد، روزه‏اش باطل مى‏شود، ولى كفّاره ندارد و قضاى تنها كافى است، امّا اگر جهلًا يا سهواً يا بى‏اختيار قى كند، روزه‏اش باطل نمى‏شود.

مسئله 1260- اگر در شب چيزى بخورد كه مى‏داند به‌واسطۀ خوردن آن در روز بى‏اختيار قى مى‏كند، خوب است اگر در روز قى كرد، روزۀ آن روز را قضا نمايد.

مسئله 1261- اگر روزه‏دار بتواند از قى كردن خوددارى كند، چنانچه براى او ضرر و مشقّت نداشته باشد، بايد خوددارى نمايد.

مسئله 1262- اگر آروغ بزند و بدون اختيار چيزى در گلو يا دهانش بيايد، بايد آن را بيرون بريزد، و اگر بى‏اختيار فرو رود، روزه‏اش صحيح است.